Малчыннарга удуртулга (памятка)
Малчыннарга удуртулга (памятка)
Мал оорлаар чорукту эвээжедир база чок болдурар сорулга-биле силерге дилег (кыйгырыг) кылып тур. Чамдык мөзүзү куду кижилер арын-нүүрүн уттупкаш, өске улустуң азыраан малын оорлап алырын бодап чоруур. Оорлардан когараан кижилер колдуунда-ла мал-маганын үр үе дургузунда одарга хайгаарал чокка каапкан азы кажаа-хораазын эки быжыглап-камгалап албаан улус болуп турар.
Малды оорладып алырының кол чылдагааннары :
- Малды хайгаарал чокка одарже салыптары;
- Дүнеки үеде коданда малдың кажаа-хораазың камгалал чогу;
- Малдың бүрүткели, им демдээ чок болуп турары.
Хүнүлүг хамаатылар!
Дүрүмнерни сагыыр болзунарза-ла – мал-маганыңар-даа, эт-хөреңгиңер-даа камгалалда болур!
Силерниң аал-коданыңар – силерниң шивээңер! (крепость)
Бирги дүрүм: Мал төрүп-оолдаан соонда-ла чаа төрүттүнген чаш малды бүрүткеп, им демдээн кылыр ( Сумунуң чагырга черинге көдээ ажыл-агый (похозяйственная книга) дептеринче немешкен малды киир бижиттирип, аът-малга паспорттарны алыр).
Ийиги дүрүм: Малды оъткарып үндүрерде албан кадарар, хайгаараар.
Үшкү дүрүм : Аал-коданыңар чоогунга, мал одарының чанынга машина-балгаттыг, аът-холдуг өске кижилер көрзүнерзе кандыг сорулгалыг, кандыг айтырыглыг чоруурун, ат-сывын, кайыын келгенин, кайнаар бар чоруурун сонуургап айтырыңнар. Бир эвес чугаалажыр арга болдунмаза, ол кижиниң даштыкы хевирин, идик-хевин, мунган аът-холунун өң-чүзүнүн, автомашиназынын марказын, дугаарын сактып алырын кызыдыңар (телефонга тыттырыптарга ылаңгыя эки).
Дөрткү дүрүм: Малды одардан, кажаадан аппарган азы чиде берген таварылгаларда дүрген-не телефон дамчыштыр азы боттарыңар баргаш чоокку полиция салбырынга, азы участок төлээзи шагдаага барып дыңнадыңар. Истерни камгалаарын база утпаңар. Бир эвес ылап-ла малды оор алган болза кажааны үреп каан истер, идик изи, салаалар истери, автомашина азы аът изи чыдып каар, оларны шагдаа келгиже дегбейн, таптай баспазын кызыдыңар. Оорну тудуп малыңарны дедир эгидип алырынга истер чугула дээрзин утпаңар!
Бешки дүрүм: Кожаларыңар-биле таныжып-билчип, найыралдыг болуңар!
Алдыгы дүрүм: Шупту хереглеттине бээр телефон дугаарларын бижип алгаш чоруңар! Даргаже, үстүкү черлерже, шагдааларже долгаарындан ыятпаңар.
Мал-маган тудуп чоруур чериңерге өске, танывазыңар улус эвээш боор болза-ла, мал оорлаар чорук эвээш болурун утпаңар!
СҮМЕЛЕП ТУР БИС
Чурттап турар чериңерниң ведомстводан дашкаар танңныыл камгалал килдизиниң (ОВО) чонга чедирип турар хандырылгаларның (услуги) ажыглаңар, бажыңнарны, гаражтарны, мал кажааларын таңныылдаар дугайында керээни чарып алырын сүмелеп тур бис.
Бир эвес малынарны чидирип, азы оорга алзыпкан таварылгаларда, силерге хамаарыштыр хоойлуга удур чорук кылдынган болза дүрген-не полиция ажылдакчыларынче долгаңар, дамчыдыңар! Олар силерге дузаны чедирер ужурлуг!