Администрация муниципального района «Дзун-Хемчикский кожуун Республики Тыва»

Даап бодаашкыннар тоогуге турбас, ынчалзажок премьер-министр Чурмит-Тажы баштан «барыын узелдиглер» ужен чылдарда Тыванын эрге-чагыргазынга кирген болза, тоогу талазы-биле частырыглар ТАР-га ыракта эвээш болгаш республика боду быжыг туруштуг, бай-шыдалдыг-даа болур турган.
Тыванын амыдыралынга чоорту чаартылгалар дээш Сат Саны-Шириевич туржуп чораан. Арат ажыл-агыйларны куш-биле коллективизаастаарынын методтарынга социализмни тургузарынын совет дуржулгазын Тывага дорту-биле хоолгалаарынга ол шиитпирлиг удурланып турган. Арат чоннун шажын-чудулгелиг езу-чанчылын будаарынга ол шыдаар шаа-биле туржуп келген. Алызындан чаагай сеткилдиг болгаш бузурээчел кижи болганда, ТАРН ТК-нын иштики болгаш даштыкы политиказынын кол айтырыгларынга хамаарыштыр бодунун туружун, бодалдарын ажыы-биле илергейлеп турган.
Чугле малды болгаш оон чиг-эдин даштыкыже чорударынын орнунга белен продуктуну, алгы-кештен, дуктен, унелиг аннар кештеринден белен кылыгларны даштыкыже ундур сайгарар толээде, ол бугу чиг-этти болбаазырадып кылыр улетпурну Тыва чуге тургузуп, сайзырадып болбазыл?_ деп айтырыгны ТАР-нын премьер-министри чангыс эвес удаа тургузуп келген. Политиктиг болгаш куруне ажылдакчызы кижи болганда, бодунун дужулгазынга, Чазакта болгаш партияда чангыс аай узелдиглеринге даянып, элээн чугула базымнарны ол кылган.
Сат Саны-Шириевич 1894 чылда Чоон-Хемчик кожууннун Хайыраканга ортумак чергелиг дужуметтин ог-булезинге торуттунген. Ол 14 харлыг тургаш Чадаана хурээзинге ооренип кирген, оон соолунде ону Моолдун Орган-Оолет хурээзинче ооредип чорудупкан, анаа моол дылды болгаш моол бижикти, Тибеттин мерген билиглернин ундезиннерин болгаш эмнээр аргаларны шингээдип алган. Улусчу эрге-чагыргага хамыкты мурнай ажылдап эгелээннернин бирээзи болган. 1927 чылга чедир намнын Чоон-Хемчик кожкомунга ажылды удуртуп турган, а оон соонда ТАР-нын иштики политиктиг куруне камгалалынын (ИХЯ) даргазынга томуйлаткан. Сат Чурмит-Тажыны 1929 чылда ТАР-нын Сайыттар Човулелинин Даргазынга болгаш Даштыкы херектер яамызынын сайыдынга томуйлаан. Ол бедик куруне албан-дужаалынга уре-туннелдиг, ак сеткидиг ажылдап чораан. Оон бодалдарынын чугле чамдыкезии амыдыралга боттанып эгелээн, ынчалза-даа дыка хой дозевилелдер куусеттинмээн: нугулдээшкинниг суд шииткели-биле Чурмит-Тажыны «ТАР-да контрреволюстуг шпион организациязынын удуртукчузу» деп барымдаа чокка буруудаткаш, 1938 чылдыноктябрь 16-нын дунезинде боолап каан. РСФСР-нин Дээди судунун кеземче херектеринин талазы-биле Суд коллегиязынын шиитпирин езугаар Сат Саны-Шириевич Чурмит_Тажыны 1964 чылда буруну-биле агарткан.

• C:\Users\user\Desktop\img16, JPG , 0 KB